Zawał serca - przyczyny i leczenie

Zawał serca to schorzenie, które pojawia się w dzisiejszych czasach coraz częściej. Dlatego warto poszerzać swoją wiedzę na temat zdrowia, aby wiedzieć, w jaki sposób można pomóc osobom w naszym otoczeniu, które posiadają charakterystyczne objawy sugerujące pojawienie się zawału serca. Podczas występowania tej choroby serca liczy się czas i to on ma wpływ na dalsze konsekwencje zdrowotne. 

Statystyki zawału serca w Polsce

W Polsce rocznie na zawał serca zachorowuje na 100 000 mieszkańców około 121 mężczyzn i 25 kobiet w przedziale wiekowym od 40 - 44 lat. W wieku 65-69 to już 1012 mężczyzn i 416 kobiet, zaś w wieku od 80-84 lat 1718 mężczyzn i 1075 kobiet. Statystyki te stale rosną, a winić za to możemy sami siebie. Zły styl życia znacznie wpływa na rozwój zawału serca. 

Czym jest zawał serca?

Zawał serca to nic innego jak niedokrwienie mięśnia sercowego. Podczas występowania tego stanu dochodzi do martwicy komórek serca. Jeszcze do niedawna uważano, że zawał serca pojawia się u osób od 60 do 75 roku i dotyka głównie mężczyzn. Granica ta stale się obniża, a zawał serca pojawia się już u osób około 45 roku życia. Na rozwój tego schorzenia ma przede wszystkim styl naszego życia. Dlatego tak ważne jest, aby zacząć dbać o zdrowie już w młodym wieku. Najważniejsze jest, aby pamiętać, że aż 40% tych przypadków kończy się śmiercią z powodu braku udzielenia szybkiej pomocy, 9% pacjentów umiera w szpitalu ze względu na rozległość zawału i braku wdrożenia szybkiego leczenia. `

Przebieg zawału serca - co się dzieje podczas zawału serca?

Podczas zawału serca dochodzi do niedokrwienia, które najczęściej jest spowodowane pęknięciem lub krwotokiem do blaszki miażdżycowej lub pojawieniem się zakrzepu, który narasta w miejscu blaszki. W miejscu niedrożności pojawia się skrzeplina, która ogranicza przepływ krwi. Mięsień sercowy nie otrzymuje tyle krwi, ile potrzebuje, na skutego czego staje się niedotleniony, niedokrwiony i zaczyna obumierać. Intensywność zawału określa się na podstawie przepustowości naczynia, w którym powstał zator. Ściany naczyń mogą obumierać częściowo lub całkowicie, dlatego dzielimy zawał na pełnościenny lub niepełnościenny. Wśród lekarzy kardiologów panuje określenie, że czas to mięsień i to faktycznie jest prawdą. To, w jakim czasie uda się zatrzymać zawał serca, wpłynie na późniejszą kondycję mięśnia sercowego. 

Niedokrwienie mięśnia sercowego może nastąpić na skutek:

• długiego skurczu naczynia na skutek przeżycia dużego stresu
• przesunięcia się skrzepliny wraz biegiem krwi. Zator może wywołać fragment skrzepliny lub grudka komórek tłuszczowych.
• powstawanie skrzepu na blaszkach miażdżycowych

Jakie ciśnienie jest przy zawale serca?

Ciśnienie tętnicze nie odgrywa znaczącej roli przy zawale serca. U jednych pacjentów będzie niższe, u drugich zaś podwyższone. Dlatego podczas diagnostyki zawału serca nie bierze się pod uwagę ciśnienia tętniczego. Trzeba jednak pamiętać, że zawał serca pojawia się częściej u osób z nadciśnieniem, dlatego u niektórych będzie ono znacznie wyższe w przebiegu zawału.

Kto jest narażony na występowanie zawału serca?

Zawał serca może być spowodowany złym stylem życia, dlatego uważa się, że pacjenci z wysokim cholesterolem są narażeni na występowanie zawału serca. Kolejnym czynnikiem wywołującym chorobę wieńcową jest nadciśnienie tętnicze oraz występowanie cukrzycy. To tylko jedne z wielu czynników wpływających na rozwój zawału serce. 

Podsumowując zawał serca może pojawić się:

• u osób chorujących na nadciśnienie tętnicze
• u pacjentów z wysokim cholesterolem
• w przypadku występowania miażdżycy lub cukrzycy
• u pacjentek w przebiegu menopauzy

Na rozwój powstawania zawału mają wpływ również czynniki środowiskowe:

• palenie papierosów
• nadwaga
• brak ruchu
• przewlekły stres

Objawy zawału

Zawał serca posiada charakterystyczne objawy, które pojawiają się nagle. Silny ból w okolicy mostka i serca, niepokój, lęk i dezorientacja to jedne z symptomów, które powinny nas zaniepokoić i skłonić do wezwania pomocy. To, jak długo będzie trwał utrudniony przepływ krwi wpłynie, na dalsze rokowania pacjenta. Osoby z zawałem serca nie są w stanie określić konkretnego miejsca występowania bólu, oznacza to, że pacjenci pokazują ogólne miejsce, jakim jest mostek. Ból pojawia się nagle i może trwać ciągle lub przerwanie. Niektórzy pacjenci po zawale mówią, że u nich ból pojawiał się i znikał. Istnieją również przypadki, w których wyżej wymienione objawy nie pojawiają się wcale, te przypadki są trudniejsze w diagnozowaniu. Zawał może objawiać się zwykłym zasłabnięciem lub dusznością. Najnowsze dane mówią, że charakterystycznego bólu w klatce piersiowej podczas zawału doświadcza około 87% kobiet i mężczyzn. Należy pamiętać, że raz przebyty zawał nie musi objawiać się w przyszłości tymi samymi objawami. 

Podsumowując, objawy zawału serca to:

• ból w okolicy mostka
• ból brzucha z możliwymi nudnościami lub wymiotami
• duszność
• obfite poty
• zawroty głowy
• niepokój 
• zasłabnięcie

Leczenie zawału serca

Leczenie zawału serca polega przede wszystkim na udrożnieniu zatkanego naczynia, zapobieganiu narastaniu skrzepu oraz zahamowaniu martwicy. Pacjenci ze wcześnie zdiagnozowanym zawałem serca otrzymują leczenie farmakologiczne. Wykorzystuje się do tego leki przeciwzakrzepowe, statyny, beta blokery oraz inhibitory konwertazy angiotensyny. Wykonuje się również zabiegi w postaci angioplastyki tętnic wieńcowych lub operacje polegające na pomostowaniu aortalno-wieńcowym (bajpasy).

Jakie leki przyjmuje się po zawale?

Każdy pacjent po zawale serca do końca życia powinien zażywać leki z grupy statyn, beta-blokerów i inhibitorów konwertazy angiotensyny lub w przypadku nietolerancji leków z tej grupy – antagonistę receptora angiotensyny lub po prostu kwas acetylosalicylowy. Głównymi zaletami tych leków jest zapobieganie powstawaniu nowego zawału, wpływ na prawidłową pracę twojego serca, ochrona stentów przed zarastaniem oraz zapobieganie nadciśnieniu i wysokiemu cholesterolowi. Leki niwelują też czynniki wpływające na rozwój zawału. 

Jak uchronić się przed zawałem serca?

Istnieją czynniki prowadzące do zawału serca, na które sami mamy wpływ. Dlatego, aby uchronić się przed zawałem serca, należy wyeliminować z życia złe nawyki. Zrezygnować z palenia papierosów, zwiększyć ruch i unikać przewlekłego stresu. Do działań profilaktycznych, chroniących przed powstawaniem zawału serca zaliczamy coroczne badania, które pomogą w ocenie zdrowia. Szczególnie badania powinny wykonywać osoby posiadające skłonności genetyczne do wystąpienia zawału serca. U pacjentów posiadających choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, nadciśnienie, czy miażdżyca należy wdrożyć odpowiednie leczenie, bo nieleczone choroby przewlekłe często prowadzą do rozwoju innych schorzeń, a w tym zawału serca. 

Zawał serca pierwsza pomoc

Zawał serca jest bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia, dlatego ważne jest, aby udzielić jak najszybciej pomocy osobom w tym stanie. W przypadku występowania objawów sugerujących obecność zawału należy w pierwszej kolejności wezwać pogotowie. Następnie poprosić pacjenta o przyjęcie pozycji półsiedzącej, nie należy podawać nic do picia i jedzenia. Zapewnić dostęp świeżego powietrza. Pacjentowi z podejrzeniem zawału serca można podać aspirynę, która ogranicza postęp martwicy serca. Z pacjentem należy zostać do momentu przejęcia go przez ratowników medycznych. 

Pacjent z zawałem serca nie oddycha - pierwsza pomoc

w przypadku pacjentów z zawałem serca, którzy przestają samodzielnie oddychać, pierwsza pomoc wygląda inaczej. Należy:

• ułożyć pacjenta w pozycji płaskiej (na plecach)
• udrożnić drogi oddechowe przez odchylenie głowy do tyłu
• spleść ręce na klatce piersiowej poszkodowanego 
• wykonywać rytmiczne uciski od 100 do 120 na minutę. 

W przypadku zatrzymania akcji serca, resuscytację należy prowadzić do momentu przejęcia pacjenta przez ratowników medycznych. 

Zalecenia po zawale

Pacjenci, którzy przebyli zawał, powinni zastosować się do zaleceń wydanych przez lekarza. Przede wszystkim zmienić nawyki żywieniowe i ograniczyć spożywanie soli oraz produktów zawierających sód. Urozmaicić dietę w warzywa, owoce i ryby. 

Czy po zawale można spożywać alkohol?

Nie istnieją jednoznaczne badania, które mówią, jak długo po zawale nie można spożywać alkoholu. Uważa się, że w pierwszych tygodniach po przebyciu zawału serca należy całkowicie wykluczyć przyjmowanie napojów procentowych. W późniejszym czasie dopuszcza się spożywania alkoholu w dawce nie większej niż 20 g alkoholu dziennie u mężczyzn i 10 g alkoholu dziennie u kobiet. 

Zawał serca nie musi oznaczać śmierci. Szybka pomoc jest kluczowa, dlatego jeśli będziemy świadkami pojawienia się objawów u osób z bliskiego otoczenia, to zachowajmy spokój i wezwijmy jak najszybciej pogotowie. Jeśli sami doświadczamy objawów zawału i jesteśmy w stanie zadzwonić pod numer 112 to nie zastanawiajmy się nad tym! Poprośmy o opiekę sąsiada, czy przechodnia w zależności od tego, gdzie się znajdujemy i poczekajmy na przybycie pomocy medycznej.