Biegunka podróżnych – co to jest, jak jej uniknąć i jak leczyć?

Biegunka podróżnych – co to jest, jak jej uniknąć i jak leczyć?

Podróże w egzotyczne miejsca to dla wielu osób realizacja marzeń, jednak nawet najlepiej zaplanowana wyprawa może zostać zakłócona przez niespodziewane problemy zdrowotne. Jednym z najczęstszych i najbardziej uciążliwych jest biegunka podróżnych – dolegliwość, która dotyka miliony turystów rocznie. Choć zwykle nie jest groźna, potrafi skutecznie zepsuć wakacje, doprowadzić do odwodnienia i zmusić do rezygnacji z aktywnego zwiedzania. W dzisiejszych czasach posiadamy coraz większą świadomość o naszym zdrowiu i jesteśmy w stanie zmniejszyć ryzyko występowania biegunki na wakacjach 

Czym jest biegunka podróżnych?

Biegunka podróżnych (ang. traveler’s diarrhea) to ostra infekcja przewodu pokarmowego, pojawiająca się zwykle w ciągu kilku dni od przyjazdu do kraju o niższym standardzie higienicznym. Najczęściej występuje w krajach tropikalnych i rozwijających się.

Objawy biegunki podróżnych

• Wodniste stolce (trzy lub więcej na dobę)
• Skurcze brzucha
• Nudności i wymioty
• Wzdęcia
• Czasami gorączka
• Osłabienie i brak apetytu
  

Objawy zwykle utrzymują się od 3 do 5 dni i ustępują samoistnie. W niektórych przypadkach mogą jednak trwać dłużej lub prowadzić do odwodnienia.

Przyczyny biegunki podróżnych

Przyczynami biegunki podróżnych są patogeny obecne w innych krajach. Znajdują się one w wodzie lub żywności. Organizm turysty nie jest przyzwyczajony do występujących w pożywieniu bakterii, wirusów czy pasożytów i właśnie dlatego pojawia się biegunka podróżnych. 

Patogeny

Główne źródło problemu to spożycie wody lub żywności skażonej mikroorganizmami, do których organizm turysty nie jest przyzwyczajony.

Najczęstsze patogeny powodujące biegunkę podróżnych:

• Bakterie (ok. 80–90% przypadków): Escherichia coli (ETEC), Shigella, Salmonella, Campylobacter
• Wirusy: norowirusy, rotawirusy
• Pasożyty: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica

Droga zakażenia

Zakażenie najczęściej następuje drogą fekalno-oralną – przez spożycie skażonej wody, lodu, nieumytych owoców, surowych potraw lub kontakt z zanieczyszczonymi rękami. 

Kraje podwyższonego ryzyka

Istnieją kraje, w których szczególnie jesteśmy narażeni na występowanie biegunek podróżnych. Do krajów, w których występuje największe ryzyko biegunki podróżnych, zaliczamy:

• Azję Południową i Południowo-Wschodnią (Indie, Wietnam, Indonezja)
• Amerykę Środkową i Południową (Meksyk, Peru, Brazylia)
• Afrykę (Egipt, Maroko, Kenia)
• Bliski Wschód (Iran, Jordania)

W krajach rozwiniętych, takich jak Japonia, Kanada, Australia czy państwa Europy Zachodniej, ryzyko to jest znikome.

Kto jest najbardziej narażony?

Niektóre grupy są szczególnie podatne na rozwój biegunki podróżnych:

• Turyści z krajów uprzemysłowionych
• Dzieci do 5. roku życia
• Osoby starsze
• Kobiety w ciąży
• Osoby z chorobami przewlekłymi (np. cukrzyca)
• Osoby z osłabioną odpornością
• Osoby przyjmujące antybiotyki lub leki immunosupresyjne

Jak zapobiegać biegunce podróżnych?

Zasady higieny i żywienia

Istnieje kilka sposobów, aby ograniczyć występowanie biegunki podróżnych. Stosowanie się do prostych zasad może znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania. Najważniejsze z nich to:

Unikaj wody z kranu

• Pij tylko wodę butelkowaną z nienaruszoną zakrętką
• Nie używaj wody z kranu do mycia zębów
• Nie spożywaj napojów z lodem

Spożywaj tylko gotowane i gorące potrawy

• Unikaj surowego mięsa i ryb
• Jedz jedynie dania przygotowane na świeżo i podawane na gorąco
• Wybieraj restauracje o dobrej reputacji

Myj ręce i produkty spożywcze

• Regularnie myj ręce wodą z mydłem
• Używaj żelu antybakteryjnego przed jedzeniem
• Obieraj owoce i warzywa przed spożyciem

Leki i metody leczenia biegunki podróżnych

Nawodnienie

Podstawą leczenia jest uzupełnienie płynów i elektrolitów. Zalecane są:

• Czysta woda
• Roztwory elektrolitowe (np. Orsalit, Hydratonic)
• Napoje izotoniczne bez kofeiny

Leki przeciwbiegunkowe

Laremid

Szybko hamuje perystaltykę jelit. Stosowany doraźnie, nie dłużej niż 2 dni. Nie zalecany przy krwistej biegunce i gorączce.

Smecta

Lek hamujący biegunkę, przyczynia się do zagęszczenia kału i ograniczenia częstotliwości oddawania stolca

Probiotyki

Wspierają odbudowę flory jelitowej. Najczęściej stosowane to:

• Saccharomyces boulardii (Enterol)
  
• Lactobacillus rhamnosus GG (Dicoflor)
  
• Bifidobacterium lactis (Sanprobi)

Probiotyki można stosować również zapobiegawczo w celu uniknięcia ryzyka występowania biegunek podróżnych. Warto zacząć je przyjmować na kilka dni przed planowaną podróżą.

Co spakować do apteczki podróżnej?

• Laremid, nifuroksazyd lub smecte
• Probiotyki (w saszetkach lub kapsułkach)
• Elektrolity
• Żel antybakteryjny
• Chusteczki odkażające
• Termometr
• Leki przeciwgorączkowe

Zabranie podstawowych leków na walkę z biegunką pomaga przetrwać podczas podróży kiedy pojawi się problem. Leki zahamują biegunkę, leki przeciwgorączkowe zwalczą wysoką temperaturę,  probiotyki osłonią układ pokarmowy, elektrolity uzupełnią gospodarkę wodną. Żel antybakteryjny ochroni przed patogenami, chusteczki odkażające pomogą w miejscach kiedy nie mamy dostępu do tradycyjnej wody z mydłem. Termometr pomoże zadbać o prawidłową kontrolę stanu zdrowia.

Kiedy skonsultować się z lekarzem?

Warto skorzystać z pomocy medycznej, gdy:

• Biegunka trwa dłużej niż 5 dni
• Występuje gorączka powyżej 38,5°C
• W stolcu pojawia się krew lub ropa
• Występują objawy odwodnienia (brak moczu, zawroty głowy, suchość w ustach)
• Pacjentem jest dziecko, osoba starsza lub kobieta w ciąży
  

Przedłużająca się biegunka stanowi zagrożenie zdrowia, a nawet w skrajnych przypadkach życia. Dlatego jeśli biegunka trwa powyżej 5 dni lub mamy objawy odwodnienia, należy skorzystać z pomocy medycznej.  

Biegunka podróżnych to częsty problem wśród osób podróżujących do krajów rozwijających się. Choć zazwyczaj jest łagodna i ustępuje samoistnie, może znacznie uprzykrzyć pobyt. Najlepszą formą walki z nią jest profilaktyka: unikanie podejrzanej żywności i wody, dbałość o higienę oraz rozsądne pakowanie apteczki. W razie wystąpienia objawów należy jak najszybciej nawodnić organizm i – jeśli to konieczne – skorzystać z leczenia farmakologicznego.