Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się wahaniami nastroju, w których występują wzloty emocjonalne, nazywane manią i hipomanią lub upadki, czyli depresja. CHAD, bo tak nazywana jest skrótem choroba afektywna dwubiegunowa nadal budzi wątpliwości w zakresie skutecznego leczenia i jest trudna w diagnozowaniu.

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa?

Najprościej będzie wytłumaczyć ten stan jako zmienność emocji. Wyobraźmy sobie sytuację, w której dana osoba uważa się za niepokonaną, jest zdeterminowana w swoim działaniu, nie zna strachu i cieszy się ze swoich poczynań, bo żyje w przekonaniu, że jest niezniszczalna. Swoje działania podejmuje bez zahamowań i nie liczy się z konsekwencjami. Nagle pogląd się zmienia i szara rzeczywistość ją przytłacza. Rzeczy, z których wcześniej czerpała radość, przeradzają się w koszmar. Pojawia się strach i przytłoczenie. Osoba z zaburzeniami nagle budzi się z pięknego snu i dopada ją bezradność. Tak właśnie opisuje się stany choroby afektywnej dwubiegunowej. Są to skrajne zachowania, które w początkowej fazie objawiają się manią, a kończą depresją. Choroba ta charakteryzuje się również nawracającymi epizodami, a ich częstotliwość jest indywidualna w każdym przypadku. 

Mania, hipomania i depresja

Osoby z chorobą afektywną doświadczają trzech stanów, które występują epizodami. Należą do nich:

Depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej 

Jej objawy są podobne do popularnie występującej depresji. Objawia się smutkiem, brakiem chęci do życia, spowolnieniem myślenia oraz skrajnym zmęczeniem psychicznym. Dodatkowo pacjenci podczas tego stanu cierpią na nadmierną senność. Posiadają napady lęków oraz ciągłe napięcie nerwowe. Podczas depresji w przebiegu CHAD występują dodatkowo objawy takie jak gonitwa myśli, natłok, chwiejność oraz nadwrażliwość. W obydwu przypadkach z czasem występują myśli samobójcze. Depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej charakteryzuje się tym, że może pojawiać się spontanicznie, lecz czasem bywa następstwem epizodu manii lub hipomanii.

Mania

Mania objawia się zawyżonym poczuciem wartości, nieodpowiednią oceną swojej sytuacji. Osoby w tym stanie odczuwają nadmierną radość i szczęście, w sposób nieadekwatny do sytuacji życiowej. Kolejnym objawem sugerującym ten stan jest nadmierna pobudliwość, brak chęci snu oraz głośne zachowanie osoby chorej. Pacjenci z tą chorobą posiadają skłonność do dominacji, często narzucają osobom w swoim otoczeniu swoje plany i założenia. Osoby z manią podejmują ryzykowne działania, posiadają zwiększone libido, a co za tym idzie zdarza im się mieć epizody przypadkowych kontaktów seksualnych. Nie znoszą odmowy ze strony społeczeństwa, dlatego też często pojawia się u nich frustracja i zachowania agresywne. Pacjenci z CHAD w epizodzie manii są narażeni na nadużywanie alkoholu, narkotyków i innych używek. 

Hipomania

Hipomania to stan, w którym jednocześnie występują objawy manii i depresji. U chorych w tym stanie zauważa się spowolnienie psychoruchowe wraz z nadmiernym przyspieszeniem myśli, dodatkowo występują myśli samobójcze, smutek, niepokój oraz rozdrażnienie i radość.

Typy choroby afektywnej dwubiegunowej 

Rozróżniamy kilka typów choroby afektywnej dwubiegunowej. Podział ten bierze pod uwagę częstotliwość poszczególnych epizodów. 

Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej

Często pacjenci zadają sobie pytanie, dlaczego to właśnie ich dopadła ta choroba. Tak naprawdę na rozwój choroby mają wpływ czynniki środowiskowe, psychiczne oraz biologiczne. Uważa się, że na rozwój choroby mogą mieć wpływ zaburzenia neurologiczne lub niedoczynność tarczycy. Dodatkowo problemy w życiu codziennym lub sytuacje traumatyczne przyczyniają się do powstawania pierwszych objawów. Badania dowodzą, że genetyka również ma wpływ na rozwój choroby. Osoby, u których matka lub ojciec posiadały cechy choroby afektywnej dwubiegunowej są bardziej narażone na zachorowanie. Szacuje się, że choroba może wystąpić z prawdopodobieństwem 75%, jeśli jednocześnie u obojga rodziców występowała CHAD. Obecnie cały czas na świecie prowadzone są badania na temat dziedziczenia skłonności do zapadania na tę chorobę psychiczną.

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Objawy są zależne od aktualnego epizodu. W epizodzie depresyjnym pacjenci odczuwają smutek, lęk, bezradność nadmierną senność, a stany te mogą kończyć się myślami samobójczymi. W manii zaś pacjent odczuwa radość, niespożyte pokłady energii i motywację do działania. U pacjentów w epizodzie manii pojawia się chęć naprawiania świata i pomagania innym. Dodatkowym objawem podczas tego epizodu może być zwiększone libido, które skutkuje przypadkowymi kontaktami seksualnymi. Osoby z manią podejmują nieprzemyślane decyzje, które wpływają później dramatycznie na ich stan psychiczny. Zaciągają kredyty, nadużywają alkoholu, rzucają pracę, bo w tym momencie mają lepszy pomysł na życie, a wydaje im się, że dzięki swoim poczynaniom zawojują świat. Osoby na tym etapie choroby mają o sobie wysokie mniemanie i nie są w stanie przyjmować krytyki. Hipomania to epizod, który charakteryzuje się mniejszym nasileniem niż mania. Charakterystyczne jest, że pacjenci często zaczynają realizować swoje pomysły, ale nigdy ich nie kończą. Działania pacjentów nadal są lekkomyślne, lecz są bardziej kontrolowane. Oczywiście tak jak w przypadku manii, nie są w stanie pogodzić się z porażką. Często ten okres pacjentów jest bagatelizowany, bo sami pacjenci uważają ten stan jako podniesienie się po depresji. Istnieje również epizod mieszany, czyli taki, w którym objawy depresji, manii i hipomanii występują jednocześnie.  

Kiedy należy udać się do psychiatry?

Każde zaburzenia, które mogą sugerować chorobę afektywną dwubiegunową powinny być konsultowane ze specjalistą. Osoby bliskie, które zauważają niepokojące zachowania u potencjalnego chorego powinny nakłonić go do wizyty u lekarza. 

Rozpoznanie choroby afektywnej dwubiegunowej

Rozpoznanie opiera się na zaobserwowaniu przynajmniej dwóch nawrotów choroby, w tym przynajmniej jednego epizodu manii lub hipomanii lub epizodu mieszanego. Diagnoza jest dość trudna i czasem potrzeba wielu lat, by postawić ją trafnie. Często pacjenci leczeni są na depresję jednobiegunową, bo takie objawy na początku u nich występują.

Sposoby leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej

Głównym celem, na którym skupiają się specjaliści, jest uzyskanie remisji w przebiegu epizodów choroby oraz zapobieganie kolejnym nawrotom. Choroba jest przewlekła, dlatego leczenie trwa latami. Specjaliści skupiają się na leczeniu pierwszego epizodu i zapobieganiu kolejnym nawrotom oraz na leczeniu podtrzymującym. W zależności od nasilenia objawów zmienia się sposoby leczenia. Leczenie powinno być kompleksowe, czyli obejmować farmakoterapię, psychoedukację i psychoterapię. W przypadku farmakoterapii stosuje się leki stabilizujące nastrój czyli: sole litu, kwas walproinowy i jego pochodne (karbamazepinę, lamotryginę). Obecnie coraz bardziej popularne staje się stosowanie leków przeciwpsychotycznych (arypiprazol, olanzapina, kwetiapina lub klozapina), w przypadku stanów depresyjnych stosuje się dodatkowo leki przeciwdepresyjne. W skrajnych przypadkach może zapaść decyzja o leczeniu szpitalnym.

W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej bardzo ważna jest edukacja, dlatego też przeprowadzane są akcje promujące problem w celu zapoznania się społeczności z tą chorobą. Należy zdawać sobie sprawę, że ten rodzaj choroby psychicznej jest przewlekły i nawracający, jednak obecnie stosowane terapie podnoszą jakość życia chorych. Jeśli w Twoim otoczeniu podejrzewasz u kogoś zaburzenia psychiczne, warto nakłonić taką osobę do konsultacji. Wcześnie postawiona diagnoza może uchronić pacjenta przed podejmowaniem dramatycznych dla jego życia decyzji.