Małpia ospa- zagrożenie na skale światową?

W 2022 roku w Polsce wykryto 173 przypadki zachorowania na małpią ospę. Dotychczas małpia ospa była obecna jedynie w krajach afrykańskich. Było to związane z przenoszeniem wirusa MPXV, który jest obecny u afrykańskich gryzoni. W innych krajach pojawiały się sporadyczne zachorowania, które nie stanowiły ognisk zachorowań. W Afryce choroba ta występuje lokalnie od 2016 roku.

Małpia ospa

Małpia ospa to choroba odzwierzęca, co oznacza, że wirus wywołujący tę chorobę jest przenoszony przez zwierzęta. Głównymi nosicielami małpiej ospy są gryzonie, najczęściej są to wiewiórki i szczury. Co ważniejsze, człowiek, który zaraził się wirusem małpiej ospy, może zarażać następne osobniki. Nazwa choroby wzięła się od ssaków naczelnych, a konkretnie małp, u których zaobserwowano w 1958 roku pierwszy przypadek obecności wirusa MPXV. 12 lat później wirus był obecny w organizmie człowieka. 

W jakich krajach pojawiła się małpia ospa?

Małpia ospa początkowo występowała tylko w Afryce, obecne dane mówią o obecności wirusa już w 70 państwach na całym świecie. Najwięcej przypadków odnotowano w Hiszpanii ( ponad 3000 przypadków), następnym krajem gdzie pojawił się ten wirus w dużej ilości przypadków to Stany zjednoczone ( około 2700 przypadków) Nowy Jork to epicentrum zachorowań-około 800 przypadków. Choroba została również odkryta w Europie. Pierwszy taki przypadek potwierdzono 7 maja w Wielkiej Brytanii. Następne kraje, które informowały o obecności wirusa MPXV to Portugalia, Belgia, Szwecja, Włochy, Niemcy i Polska.

Czym różni się małpia ospa od ospy wietrznej?

Ospa wietrzna to również choroba zakaźna, tak jak w przypadku ospy małpiej, jednak to dwie odrębne choroby, które są wywoływane przez inne wirusy. Małpiej ospie bliżej jest do ospy prawdziwej, która siała spustoszenie w dawnych czasach. Jednak jej śmiertelność wynosiła około 30% przypadków, a w przypadku małpiej ospy jest to około 3-6%.

Małpia ospa- drogi zakażenia

U człowieka możliwość zakażenia następuje po kontakcie zarówno z człowiekiem, jak i ze zwierzęciem. Zachorowanie odzwierzęce następuje po kontakcie fizycznym w wydzielinami lub płynami ustrojowymi takimi jak krew, czy ślina. U ludzi wirus przenosi się drogą kropelkową i ta migracja wirusa jest najczęstszą formą zakażenia. Przebywanie w tym samym pomieszczeniu z osobą chorą, używanie tych samych przedmiotów oraz niedokładna higiena są jednymi z najczęstszych powodów migracji wszystkich wirusów. Dodatkowo małpią ospą możemy zarazić się poprzez kontakty seksualne. Obecnie nie posiadamy danych mówiących o tym, jak długo osoba zakażona jest w stanie zarażać. Dodatkowo dotychczasowe badania nie dowiodły również tego, czy osoby przechodzące małpią ospę bezobjawowo są zagrożeniem dla osób zdrowych. Zauważono, że pacjenci z objawami skórnymi są największym ogniskiem zakaźnym. 

Jak postępować, aby się nie zarazić:

• Na wycieczkach zagranicznych unikać kontaktu ze zwierzętami
• Myć dokładnie ręce
• Nie spożywać jedzenia z nieznanych źródeł
• Unikać obleganych miejsc
• Stosować podstawowe środki ochrony 
• Dezynfekować powierzchnie często używane
• Nie korzystać z tych samych przyborów do higieny
• W przypadku obecności choroby w bliskim otoczeniu korzystać z maseczek jednorazowych

Objawy małpiej ospy

Małpia ospa rozwija się od 7 do 14 dni. Istnieją przypadki występowania pierwszych objawów po 21 dniach. W początkowej fazie choroby objawy można przypisać różnym schorzeniom. Pojawia się gorączka, ból głowy, mięśni, pleców i osłabienie. W przypadku małpiej ospy pojawia się również miejscowe powiększenie węzłów chłonnych. Dzięki temu objawowi rozróżnia się właśnie małpią ospę od ospy wietrznej. 

Podsumowując pierwsze objawy małpiej ospy:

• gorączka powyżej 38,5 st.C
• ból głowy
• ból mięśni
• ból pleców
• osłabienie
• miejscowe powiększenie węzłów chłonnych

Po wystąpieniu pierwszych objawów (2-3 dni), pojawiają się zmiany skórne. W początkowej fazie zmiany są płaskie (wyglądają jak plamy na skórze). Następnie zmiany podchodzą płynem i zamieniają się w pęcherze wypełnione płynem surowiczym. W końcowej fazie zmiany przysychają i odpadają. Charakterystycznym objawem jest pierwsze miejsce pojawienia się pęcherzy. Zmiany w pierwszej kolejności pojawiają się na twarzy i w jamie ustnej, później rozprzestrzeniają się na całe ciało. Możliwe jest pojawianie się zmian w okolicach intymnych oraz na skórze owłosionej głowy. Po zmianach występujących podczas małpiej ospy pozostają blizny, które mogą utrzymywać się nawet do kilku lat. Pojawienie się wykwitów nie niweluje występowanie pozostałych objawów. Dodatkowo może pojawić się kaszel i ból gardła. Choroba trwa od 2 do 4 tygodni. 

Małpia ospa u dzieci

Według najnowszych danych dzieci to grupa pacjentów szczególnie podatna na zakażenie wirusem małpiej ospy. Co gorsze, objawy tego wirusa mogą być bardziej nasilone, a zmiany często mylone z innymi chorobami zakaźnymi, takimi jak bostonka, czy ospa wietrzna. Dlatego zaleca się podczas występowania chorób zakaźnych udać się do lekarza pediatry w celu potwierdzenia choroby. Wdrożenie leczenia objawowego pomoże złagodzić dolegliwości. Wczesne wykrycie choroby pozwala na zastosowanie kwarantanny i zahamowanie dalszego rozprzestrzeniania się choroby. 

Małpia ospa w ciąży

Małpia ospa w ciąży to szczególne zagrożenie. Kobiety spodziewające się potomstwa są tak samo podatne na zachorowanie, jak dzieci. Dodatkowo przebieg choroby może być znacznie cięższy. Zakażenie stanowi również zagrożenie dla płodu ze względu na ryzyko powikłań. 

Małpia ospa podczas karmienia piersią 

Nie ma danych, jaki wpływ na zakażenie ma karmienie piersią podczas obecności wirusa u matki. W związku z tym lekarze zalecają odstawienie dziecka od piersi na czas choroby. 

Małpia ospa- leczenie

Obecnie nie mamy dostępnego leku na wirusa małpiej ospy. Leczenie polega na łagodzeniu objawów. Podczas gorączki stosuje się leki przeciwgorączkowe, które skutecznie działają również przeciwbólowo, a co za tym idzie, niwelują objawy takie jak: ból głowy, bóle mięśni i pleców. Dodatkowo zaleca się przyjmowanie leków przeciwwirusowych takich jak: cydofowir, brincidofovir, tekowirymat. Można stosować leki przeciwświądowe. Podczas leczenia ważne jest, aby zmiany zabezpieczyć przed ewentualnym nadkażeniem bakteryjnym. Prawidłowa higiena odgrywa tutaj bardzo ważną rolę. Na zmiany bardzo bolesne stosuje się maści z lidokainą, które skutecznie łagodzą ból. 

Jakie badania wykonać w celu potwierdzenia małpiej ospy?

Podczas diagnostyki małpiej ospy można wykonać test PCR. Do wykonania badania należy pobrać krew chorego lub próbkę wydzieliny obecnej w pęcherzyku. Badania te możliwe są do wykonania tylko w specjalistycznych laboratoriach. Warto zadzwonić do wybranego punktu i upewnić się, czy taki test jest wykonywany w danej placówce.

Szczepionka na małpią ospę

Obecnie nie posiadamy szczepień, które są w stanie zapobiec zachorowaniu. Prowadzone badania wykazują, że szczepienia na ospę prawdziwą w pewnym stopniu chronią przed zachorowaniem na małpią ospę. Jednak szczepienia te zostały zakończone około 42 lata temu po całkowitym wyeliminowaniu tej choroby. 

Jak uchronić się przed zachorowaniem na małpią ospę?

Małpia ospa, tak jak wcześniej wspominaliśmy, jest przenoszona przez zwierzęta, ale również można zarazić się tym wirusem od zakażonego człowieka. Dlatego, aby uchronić się przed zachorowaniem, należy unikać kontaktu z osobami posiadającymi objawy. Warto przestrzegać odpowiedniej higieny w celu zabezpieczenia się przed wszystkimi wirusami przenoszonymi drogą kropelkową.  Należy zachować również ostrożność przy kontaktach ze zwierzętami, szczególnie tymi żyjącymi dziko. Dokarmianie czy udomowienie wiewiórek niesie za sobą ryzyko przenoszenia wielu groźnych chorób, które mogą nieść za sobą tragiczne skutki. Zwierzęta dzikie powinny żyć w swoim środowisku i nie mieć kontaktu z człowiekiem. 

Powikłania po małpiej ospie

Małpia ospa jest chorobą, której nie powinniśmy bagatelizować. Jeśli chodzi o powikłania związane z tą chorobą, to w większości przypadków są to głębokie blizny, które mogą utrzymywać się nawet kilka lat. Do powikłań zaliczamy również wtórne zakażenie, posocznicę, odoskrzelowe zapalenie płuc, infekcje rogówki, które mogą doprowadzić do utraty wzroku.  W przebiegu ciężkim może, pojawić się zaburzenie funkcjonowania narządów wewnętrznych. Śmiertelność podczas tej choroby wynosi od 3 do 6%. 

Postępowanie w przebiegu małpiej ospy

Obecnie zaleca się u osób z rozpoznaną chorobą udać się do szpitala na oddział chorób zakaźnych i tam spędzić czas choroby. Wszystkie osoby mające styczność z zakażoną osobą powinny poddać się kwarantannie. 

Małpia ospa jest chorobą, której obawiają się lekarze na całym świecie. Obecnie przypadki zachorowań w różnych krajach są, monitorowane i wdrażany jest system zabezpieczający rozprzestrzenianie się wirusa. Polega on na izolowaniu przypadków małpiej ospy oraz stosowaniu kwarantanny dla osób mających styczność z zakażoną osobą. Według najnowszych badań nie mamy jeszcze danych sugerujących epidemię. Należy jednak pamiętać, że tak jak w przypadku koronawirusa dużo zależy od nas samych. Odpowiednie przestrzeganie higieny i ograniczenie przebywania w wielkich skupiskach ludzi może przyczynić się do uchronienia przed zachorowaniem. Niestosowanie się do zaleceń wydanych przez organy zarządzające bezpieczeństwem zdrowia skutkuje rozprzestrzenianiem się wirusów.