Jak postępować z dzieckiem kiedy dojdzie do pojawienia się ciała obcego w drogach oddechowych?

Obecność ciała obcego w drogach oddechowych jest przypadłością, która często występuje u dzieci. Maluchy w czasie rozwoju są ciekawe swojego ciała i nieświadome skutków,  wkładają sobie różne rzeczy do otworów nosowych. U dorosłych obecność ciała obcego w nosie jest raczej przypadkiem. 

Ciało obce w drogach oddechowych

Obecność ciała obcego w drogach oddechowych jest stanem, który może skutkować problemami zdrowotnymi, a niekiedy nawet śmiercią. Szczególnie dzieci od 1 do 3 roku życia wkładając sobie coś do otworów nosowych lub biorąc do buzi małe elementy, narażają się na zagrożenie życia. Tchawica u tak małych dzieci znacznie różni się budową od tchawicy u starszaków i dorosłych. Ciała obce rzadko kiedy pozostają w krtani, w większości przypadków przedostają się dalej do tchawicy lub oskrzeli. Najbardziej niebezpiecznymi przedmiotami są ciała obce o zdolności pęcznienia. Należą do nich między innymi fasola czy groch. U ludzi dorosłych najczęściej dochodzi do zatkania dróg oddechowych poprzez krew, czy wymiociny. Ciała obce mogą przedostać się do dróg oddechowych na skutek szybkiego jedzenia lub nawyku wkładania przedmiotów do buzi.

Co dzieje się w naszym organizmie kiedy obce ciało znajduje się w naszych drogach oddechowych?

Kiedy ciało obce przedostanie się do dróg oddechowych następują w naszym organizmie cztery etapy:

okres ostrej obturacji - następuje ostry atak kaszlu, w tym okresie dochodzi do rozdwojenia się tchawicy i oskrzeli

okres skąpoobjawowy - okres, w którym dochodzi do przedostania się ciała obcego do oskrzeli i jego zaklinowania. Tkwiący element zostaje pokryty błoną śluzową. W zależności od światła oskrzeli, objawy zaczynają stopniowo ustępować.

okres ostrych powikłań zapalnych oskrzeli i płuc - po okresie skąpoobjawowym pojawiają się objawy zapalenia płuc; do zakażenia bakteryjnego dochodzi po kilku dniach od pojawienia się obcego ciała w drogach oddechowych. 

okres trwałych uszkodzeń oskrzelowo - płucnych - nawracający stan zapalny, który charakteryzuje się pojawieniem się torbieli pozapalnych, rozstrzeni oskrzeli lub ropnia płuc. Dodatkowymi objawami, które mogą się pojawić podczas tego okresu są krwawienia z dróg oddechowych oraz stany gorączkowe.

Objawy obecności ciała obcego w drogach oddechowych

Częstym objawem obecności ciała obcego jest krwawienie z dróg oddechowych spowodowane ostrymi krawędziami przedmiotu. Dodatkowo występuje ból oraz uczucie duszności. U dzieci często ciała obce nie powodują objawów, obecność przedmiotu sugeruje stan zapalny, który pojawia się w późniejszym stadium. Przedmiot tkwiący w drogach oddechowych może prowadzić do powstawania duszności, przewlekłego kaszlu oraz stanu podgorączkowego. 

Które przedmioty są najczęściej obecne w drogach oddechowych

Każdy przedmiot może znaleźć się w drogach oddechowych, jeśli z niewiadomych przyczyn znalazł się on w jamie ustnej. Ogromne znaczenie ma wielkość przedmiotu, czym większy tym może szybciej doprowadzić do niedrożności i powikłań z tym związanych. Największym niebezpieczeństwem jest utknięcie przedmiotu w przedsionku krtani lub tchawicy. W takich przypadkach może dojść do ryzyka śmierci poprzez uduszenie. Groźne są również produkty takie jak fasola czy groch, pęczniejące przedmioty powodują szybką niedrożność. Niebezpieczne są również przedmioty takie jak igły, szpilki, czy gwoździe. Tego rodzaju przedmioty niosą za sobą ryzyko przemieszczania podczas czynności takich jak kichanie, czy kaszel.

Diagnostyka obecności ciała obcego 

Podczas diagnostyki stosuje się badania otolaryngologiczne oraz dokładny wywiad z opiekunami dziecka lub z samą osobą poszkodowaną. Podczas obecności ciała obcego w drogach oddechowych często występuje charakterystyczne charczenie oraz osłabienie szmeru pęcherzykowego. Jedną z metod, który służy do potwierdzenia obecności ciała jest prześwietlenie rentgenowskie.

Leczenie obecności ciała obcego

Leczenie odbywa się w większości w placówkach wyposażonych w instrumenty służące do wyciągania przedmiotów. W niektórych przypadkach wykonuje się konikotomię, tracheotomię lub bronchoskopię.

Konikotomia - polega na przecięciu więzadła pierścieniowo - tarczowego i wprowadzeniu rurki intubacyjnej do tchawicy w celu udrożnienia układu oddechowego. 

Tracheotomia - nacięcie ściany tchawicy i wprowadzenie rurki

Bronchoskopia - wprowadzenie giętkiego fiberoskopu wyposażonego w kamerę

Jak postępować z dzieckiem kiedy dojdzie do pojawienia się ciała obcego w drogach oddechowych?

Przede wszystkim należy wezwać pogotowie. Jeśli Twoje dziecko straciło przytomność, należy zajrzeć do jamy ustnej i określić, czy nie znajduje się na wierzchu przedmiot, który utknął w drogach oddechowych, jeśli tak - należy spróbować wyciągnąć go palcem. Jeśli nie masz możliwości wyciągnięcia ciała obcego, nie podejmuj kolejnej próby, możesz w ten sposób popchnąć przedmiot dalej. Następnie udrożnij układ oddechowy poprzez odchylenie głowy dziecka i wysunięcie żuchwy. Wykonaj 5 oddechów ratowniczych i zaobserwuj, czy klatka dziecka się unosi. Jeśli nie - popraw pozycję dziecka i spróbuj jeszcze raz. Jeśli nadal nie ma efektu zacznij uciskać klatkę 30 razy i następnie wykonaj 2 wdechy. Jeśli dziecko zacznie odzyskiwać przytomność, ułóż je w bezpiecznej pozycji i kontroluj jego stan do momentu pojawienia się pogotowia. 

Jak postępować z dorosłym kiedy dojdzie do pojawienia się ciała obcego w drogach oddechowych?

Dorosły, który nie stracił przytomności i posiada ciało obce w drogach oddechowych, powinien zmuszać się do kasłania w celu wykrztuszenia zalegającego przedmiotu. Jeśli to nie przyniesie rezultatu, należy położyć dłoń na klatce piersiowej, skłonić pacjenta do pochylenia głową w dół i uderzyć około 5 razy w okolicę międzyłopatkową. Jeśli uderzenia międzyłopatkowe nie przyniosły rezultatu, zacznij metodę uciskania brzucha. Pochyl chorego i obejmij od tyłu na wysokości podbrzusza, zaciśniętą dłoń połóż w okolicy między pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym, wolną ręką złap zaciśniętą pięść i naciśnij mocno do wewnątrz ku górze. Powtórz czynność 5 razy. W przypadku utraty świadomości wezwij pogotowie i zacznij restytutację. 

Niedrożność dróg oddechowych spowodowana ciałem obcym jest stanem zagrożenia życia. Najczęstszymi pacjentami obecnymi na izbie przyjęć z powodu zakrztuszenia przedmiotem są dzieci. Dlatego nigdy nie zostawiajmy dzieci bez opieki, kiedy dziecko ma możliwość sięgnięcia po małe przedmioty.